Cốt khí củ?
Cốt khí củ còn có nhiều tên gọi khác nữa như hổ trượng căn, ban trượng căn, điền thất..., là cây lấy rễ để làm thuốc.Mỗi khi nhắc đến các vị thuốc mang tên là “cốt”, điều trước tiên đã gợi cho người ta có một cái gì đó liên quan đến việc chữa trị các bệnh về xương, ví dụ như cốt toái bổ, bổ cốt chi (phá cố chỉ)... Như vậy cốt khí củ cũng không nằm ngoài cái quy luật đó. Nếu nói về cốt khí, người ta lại có quyền nghĩ tới, ít nhất là hai cây: cốt khí củ (Polygonum cuspidatum Sieb. et Zucc., họ rau răm (Polygonaceae) và cốt khí muồng (Cassia ocidentalis L., họ vang Caesalpiniaceeae).
Cốt khí củ còn có nhiều tên gọi khác nữa như hổ trượng căn, ban trượng căn, điền thất..., là cây lấy rễ để làm thuốc. Tuy nhiên trong dân gian quen gọi là “củ”, vì thế cho nên vị thuốc mang tên “củ”... Để lấy nguyên liệu làm thuốc, sau khi thu hoạch, thường từ tháng 9 trở đi, tốt nhất là mùa đông, khi phần trên mặt đất của cây đã bắt đầu tàn lụi, người ta đào lấy rễ, rửa sạch đất cát, cắt bỏ phần rễ con, phơi khô se rồi đem sấy với lưu huỳnh để tránh nấm mốc; sau đó lại tiếp tục phơi khô hay sấy khô rồi bảo quản vào các bao tải sạch để nơi khô ráo, thoáng mát. Trước khi dùng được ngâm mềm, rửa sạch, thái phiến, phơi khô, sao vàng. Cũng nên lưu ý, cốt khí củ rất dễ bị nấm mốc phá hoại, làm giảm chất lượng của vị thuốc. Do đó việc chế biến sau thu hoạch và trước khi sử dụng là vấn đề cần hết sức quan tâm.
 |
| Cốt khí củ? |
Theo YHCT, cốt khí củ có vị đắng, tính ấm. Quy kinh can, tâm bào với công năng hoạt huyết thông kinh, chỉ thống, trừ phong thấp, thanh thấp nhiệt, tiêu viêm, sát khuẩn.
Cốt khí củ được dùng làm thuốc như sau:
Trị các bệnh phong tê thấp, đau nhức gân xương cốt, đau gối, đau vai, lưng, và các khớp ngón tay, ngón chân... do có tính họat huyết.
Bài thuốc: Cốt khí củ, rễ tầm soọng, rễ cỏ xước, lá lốt, cam thảo dây, dây đau xương, mỗi vị 20g, sắc uống, ngày 1 thang. Uống liền 2-3 tuần. hoặc dùng Cốt khí củ, rễ gối hạc, mỗi vị 12g, mộc thông, lá bìm bìm, mỗi vị 20g, sắc uống trị đau đầu gối, sưng đau mu ban chân...
Ngoài ra, cốt khí củ thường phối hợp với các vị thuốc hoạt huyết: Ích mẫu, hồng hoa, đào nhân, kê huyết đằng... trị các bệnh đau bụng do bế kinh, đau bụng kinh nguyệt, sau đẻ huyết ứ, bụng căng trướng gây đau đớn hoặc sưng đau do sang chấn, té ngã...
Bài thuốc: Cốt khí củ 20g, lá móng 30g. Sắc uống, chia 2 lần trong ngày.
Để trị viêm gan cấp tính, có thể dùng cốt khí củ, chút chít, mỗi vị 15g, Lá móng 20g. Sắc uống, ngày một thang. Uống liền 3- 4 tuần lễ; hoặc phối hợp với kim tiền thảo, xa tiền tử, tỳ giải, mỗi vị 12-16g để trị viêm gan, viêm túi mật, sỏi mật, sỏi tiết niệu.
Cốt khí củ còn được dùng để trị các bệnh xơ cứng động mạch, bệnh ho, hen suyễn và tăng huyết áp... Tuy nhiên trong những trường hợp cụ thể, người ta thường phối hợp với các vị thuốc khác để tăng thêm hiệu quả điều trị.
Bài thuốc thường dùng
Chữa đau nhức gân xương khớp, đau gối khi thời tiết thay đổi: Rễ điền thất 20g, rễ tầm soọng 20g, rễ cỏ xước 20g, lá lốt 20g, cam thảo dây 20g, dây đau xương 20g. Đổ 500ml nước sắc còn 200ml, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 3 tuần.
Hoặc rễ điền thất 12g, rễ gối hạc 12g, mộc thông 20g, lá bìm bìm 20g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 - 3 lần.
Hỗ trợ điều trị viêm gan A cấp tính: Rễ điền thất 15g, chút chít 15g, lá móng 20g, sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần. Đổ 500ml nước sắc còn 200ml, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 4 tuần.
Trị táo bón: Củ điền thất 30g. Đổ 500ml nước sắc còn 200ml, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 5 ngày.
Chữa vết thương bầm tím do ngã: Củ điền thất 20g, lá móng 30g, sắc với 300ml nước còn 150ml chia 2 lần uống trong ngày, mỗi lần uống hòa thêm 20ml rượu.
Để bài thuốc hiệu quả, nhiều trường hợp có thể phải phối hợp với các vị thuốc khác vì vậy, khi áp dụng tốt nhất đến cơ sở y tế để được tư vấn và bốc thuốc. Bạn có biết cốt khí củ chỉ là một vị trong rất nhiều vị chữa bệnh tê thấp không?
GS.TS. Phạm Xuân Sinh/ nguồn, suckhoedoisong.vn
Đơn vị chia sẻ thông tin
- Nhà Thuốc Thân Thiện - Friendly Pharmacy
- Hotline: 0916893886 - 0856905886
- Website: nhathuocthanthien.com.vn
- Địa chỉ: Số 10 ngõ 68/39 đường Cầu Giấy, phường Quan Hoa, quận Cầu Giấy, Hà Nội
Nhận tin mới qua Email
- Cập nhật tin tức hoàn toàn miễn phí qua Email
- Đảm bảo an toàn thông tin của bạn
- Nhận quà hàng tháng - Tri ân độc giả
